انواع فروشگاه زنجیره‌ای و هر آنچه باید درباره آن بدانید
فروشگاه زنجیره‌ای شبکه‌ای از شعبه‌های فروشگاهی است که تحت یک مدیریت متمرکز در مناطق مختلف شهر یا کشور قرار گرفته‌اند و کالاهای مشابهی را عرضه می‌کنند. این فروشگاه‌های زنجیره‌ای در کشورهای غربی بسیار معمول و محبوب هستند. فروشگاه والمارت نمونه‌ای از این نوع فروشگاه‌هاست. البته در ایران هم نمونه‌های زیادی از این فروشگاه‌ها وجود دارد. این مقاله را تا انتها بخوانید تا با انواع فروشگاه زنجیره‌ای و مزایا و معایب آنها آشنا شوید.
به‌گفته‌ی جی ال فری، «فروشگاه‌های زنجیره‌ای گروهی از فروشگاه‌ها هستند که کالاهای مشابهی را تحت مالکیت واحد و مدیریت متمرکز ارائه می‌کنند.»
کمیسیون تجارت فدرال (Federal Trade Commission) ایالات متحده فروشگاه زنجیره‌ای را این‌طور تعریف می‌کند: «سازمانی دارای سهم نظارتی در دو یا چند بنگاه که کالاهای مشابه فراوانی را به قیمت خرده فروشی عرضه می‌کنند.» اساسا فروشگاه زنجیره‌ای گروهی از فروشگاه‌ها هستند که در ظاهر به‌هم شباهت دارند، کالاهای یکسانی از نظر نوع و کیفیت را عرضه می‌کنند، مدیریت و مالکیت متمرکزی دارند و از طریق دفتر مرکزی تأمین می‌شوند.
بنابر این سازوکار، دفتری مرکزی وجود دارد و شبکه‌ی گسترده‌ای از شعبه‌ها یا خرده‌فروش‌ها به آن وصل هستند که می‌توانند در بخش‌های مختلف کشور قرار داشته باشند. اما ویژگی اصلیِ انواع فروشگاه زنجیره‌ای این است که با یک نوع محصول سروکار دارند. بنابراین فکر اصلی که پشت فروشگاه های زنجیره ای قرار دارد، ویژه‌کاری است. در نتیجه می‌توانیم بگوییم که فروشگاه زنجیره‌ای به معنای گروهی از فروشگاه‌هاست که خطوط مشابهی از کالا را با مالکیت واحد در مکان‌های مختلف عرضه می‌کنند. کفش ملی و هاکوپیان از نمونه‌های فعالِ فروشگاه زنجیره‌ای در ایران هستند.
ویژگی‌های فروشگاه‌های زنجیره ای
فروشگاه های زنجیره ای در یک خط محصول، تخصص دارند و طیف اقلامی که عرضه می‌کنند، محدود است.
آنها به صورت افقی با هم در ارتباط بوده و تحت نظارت متمرکز هستند.
نقدی کار می‌کنند و به صورت اعتباری فروش ندارند.
تأمین کالا در فروشگاه های زنجیره ای و همین‌طور مدیریت و نظارت بر آنها متمرکز است.
قیمت‌ها ثابت بوده و خریداران نیازی به چانه‌زنی ندارند.
فروش غیرمتمرکز است و هر واحدی به خودیِ خود یک خرده‌فروش کامل محسوب می‌شود.
روی گردش مالی زیاد و سریع تأکید دارند.
این سیستم در زمینه‌ی گسترش شعبه‌هایش انعطاف‌پذیر است.
اقلامی که شعبه‌های یک فروشگاه زنجیره‌ای می‌فروشند، همگی یک شکل هستند.
اقلامی که فروشگاه‌های زنجیره‌ای می‌فروشند، معمولا آنهایی هستند که مشتریان بسیار نیاز دارند و ماهیت‌شان بادوام است، مثل کفش، لباس و غیره.
انواع فروشگاه زنجیره‌ای
بر اساس مکان
- فروشگاه زنجیره‌ای محله‌ای
فروشگاه‌هایی که در سرتاسر طول و عرضِ یک واحد جغرافیایی مشخص واقع هستند، فروشگاه زنجیره‌ای محله‌ای نامیده می‌شوند.
- فروشگاه زنجیره‌ای کشوری
فروشگاه‌هایی که در سرتاسر طول و عرض جغرافیاییِ کشور واقع شده‌اند، فروشگاه‌های زنجیره‌ای کشوری نامیده می‌شوند.
براساس کالاهایی که می‌فروشند
مثل لباس، کفش، محصولات خوراکی و غیره.
- فروشگاه‌های زنجیره‌ای صنایع همگانی
آنهایی که توسط شرکت‌های بخش دولتی برای فروش لوازم خانگی داخلی همچون کالاهای الکتریکی، لوازم گازسوز و غیره اداره می‌شوند.
- فروشگاه‌های تولیدکنندگان
آنهایی که توسط تولیدکنندگانی اداره می‌شوند که می‌خواهند محصولات‌شان را مستقیما و بدون دخالت واسطه‌ها به مشتری بفروشند.
- سازمان خرده‌‌فروشی
فروشگاه‌هایی که تحت مالکیت و اداره‌ی خرده‌فروش‌های بزرگی هستند که هر شعبه‌ای اقلام خود را مستقیما از عمده فروشی‌ها تأمین می‌کند.
مزیت فروشگاه‌های زنجیره‌ای
چنین فروشگاه‌هایی واسطه‌های بین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان نهایی را حذف می‌کنند.
از مزایای خرید عمده استفاده می‌کنند.
از ویژه‌کاری در محصول خاصی بهره‌مند هستند.
یک‌پارچگی قیمت‌ها و کیفیت محصولات در همه‌ی شعبه‌ها حفظ می‌شوند.
اگر یک شعبه کالایی کم بیاورد، می‌تواند آن را سریعا از شعبه‌ی دیگری در همان منطقه یا منطقه‌ی مجاور تأمین کند.
چنین فروشگاه‌هایی فقط نقدی کار می‌کنند.
معمولا هزینه‌های عملیاتی اندکی دارند.
ازآنجا که نظارت متمرکزی وجود دارد، تبلیغات مشترکی برای همه‌ی شعبه‌ها دارند.
در این سیستم، انعطاف‌پذیری در عمل وجود دارد.
ازآنجا که شعبه‌ها کالاهایشان را بنابه نیاز از دفتر مرکزی تهیه می‌کنند، ترسی از انبار بیش از حد کالا وجود ندارد.
ازآنجا که فروش نقدی است، خطر بدهی وجود ندارد.
اگر یک شعبه به‌خاطر ضرر سنگین یا کاهش فروش بسته شود، روی سودآوری کلی چنین سازمانی اثر نمی‌گذارد، چراکه ضرر یک شعبه، روی سود به‌دست آمده از سایر شعبه‌ها تقسیم می‌شود.
