خرید از فروشگاههای زنجیرهای چه مزیتی دارد
با این که مدت زیادی از توسعه و فراوانی فروشگاههای زنجیرهای در ایران نمیگذرد، با این حال این کسب و کارهای مدرن و فروشگاههای زنجیرهای، در حال حاضر بیش از 10 درصد از کل بازار ایران را در اختیار دارند. رقمی که با توجه به سابقه محدود این فروشگاهها بسیار قابل ملاحظه است.
اما دلیل محبوبیت و رشد سریع مجتمعهای تجاری و فروشگاههای زنجیرهای چه بوده و چرا شهروندان مخصوصا در شهرهای بزرگ ایران ترجیح میدهند بخش عمدهای از خرید مایحتاج خانواده را از این فروشگاهها تهیه کنند.
در ادامه به بررسی نقاط قوت و برخی نقاط ضعف فروشگاههای زنجیرهای خواهیم پرداخت.
-
فراوانی و تنوع کالاها
اولین نکتهای که در مواجهه با فروشگاههای زنجیرهای به نظر میرسد این است که انواع مختلفی از کالاها با تنوع و فراوانی بسیار زیر یک سقف گرد آمدهاند. اگرچه در راسته بازارهای قدیمی و برخی از خیابانهای تجاری هم میتوان طیف گستردهای از کالاها را در یک جا مشاهده کرد، اما چیدمان، قفسهبندی، مدرن بودن، یکسانسازی فرایند فروش و پرداخت پول و امثال آن باعث شده است که مشتریان در فروشگاههای زنجیرهای در یک محیط بسیار کوچک و بهینهسازی شده در زمان کوتاهی به انبوهی از کالاها در زیر یک سقف دسترسی داشته باشند. این در حالی است که در راسته بازارهای قدیمی طی کردن طول مسافت بازار از یک سو به سوی دیگر گاهی اوقات ممکن است یک روز طول بکشد که در عمل مقدور نیست.
-
تخفیف و همیشه تخفیف
تمرکز ایجاد شده در فرآیند تامین و ارائه کالا باعث شدهاست که فروشگاههای زنجیرهای از محلهای بسیاری نسبت به سرشکن کردن هزینهها اقدام کرده و منابع مالی ایجاد شده از این منظر را به تخفیفهای ادواری روی برخی از کالاهای پرمصرف اختصاص دهند. حذف واسطهها و دریافت تخفیف ناشی از خریدهای کلان نیز به کاستن از قیمت نهایی مصرفکننده کمک میکند.
این در حالی است که فروشگاههای سنتی در عرصه رقابت امکان صرفه جوییهایی بسیار زیاد در هزینهها و در نهایت امکان ارائه تخفیفهای قابل ملاحظه را ندارند.
شکل دادن به دپارتما های مختلف در پروسه فروش یا در حاشیه آن و ایجاد ظرفیتهایی مانند باشگاه مشتریان و تلاش برای وفادارسازی مشتری فی نفسه ایجاب میکند که فروشگاههای زنجیرهای ملزم به ارائه تخفیفها و مشوقهای مهمی باشند.
-
کنترلهای کیفی
فروشگاههای زنجیرهای بزرگ در واقع سازمانهای عریض و طویلی هستند که بخشهای مختلف آن در زمینههای متعددی چون تامین بهینه، کنترل کیفی، خدمات و اطلاعرسانیهای قبل و بعد از فروش و مواردی چون ارتباط با مشتری کار میکنند. به این جهت این فروشگاهها قادرند با اتکا به بخش کنترل کیفی خود، که عملا فروشگاههای سنتی فاقد آن هستند، ضمن تعامل گسترده و بهینه با تامینکنندگان و تولیدکنندگان، نسبت به ارتقای کیفی و استانداردسازی کیفیت محصولات ارائه شده، اقدام کنند. ضمن این که وجود رقابتهای درون صنفی بین فروشگاههای مختلف زنجیرهای باعث شدهاست که عنصر کیفیت به یکی از معیارهای رقابت نیز تبدیل شود که در نهایت به نفع مشتریان این فروشگاهها تمام میشود.
-
بهروز بودن
وجود شبکه گسترده دادههای ضروری و ارتباطات و تعاملات گسترده در ساختار تشکیلاتی فروشگاههای زنجیرهای باعث شده است که محصولات ارائه شده در این فروشگاههانسبت به فروشگاههای معمولی و بازار سنتی بسیار به روزتر باشند.
به این دلیل معمولا نوآوریهای تولیدکنندگان و کارخانههای مختلف و محصولات تازه تولیدشده را پیش از هر جای دیگر در فروشگاههای زنجیرهای میتوان مشاهده کرد. به این دلیل مصرفکنندگان در زمینه روزآمد بودن کالاها اعتماد بیشتری به فروشگاههای زنجیرهای دارند.
-
خرید به عنوان تفریح
از دیرباز یکی از جنبههای جذاب خرید، تفریح یا وقت گذرانی در کنار آن بوده است. اما باتوجه به دگرگونیهای شهری و ساختار غیر استاندارد فضاهای عمومی در شهرهای بزرگی مثل تهران، خرید کار چندان لذتبخشی نیست.
اما فروشگاهای زنجیرهای از همان ابتدای فرایند تاسیس به این مقوله توجه ویژهای مینمایند.
بازارسنجی، مطالعات جغرافیایی و پیرامونی، مطالعات مربوط به امکانات دسترسی و شبکههای ارتباطی، و ایجاد فضاهای عمومی درونی برای ایجاد جذابیتهای بصری و گردشگری، همگی در ذات فروشگاههای زنجیرهای نهادینه شده است.
به این دلیل عمل خرید در قاموس فروشگاههای زنجیرهای نه تنها عملی مشقتبار نیست بلکه میتوان از آن به عنوان یک تفریح کامل به دور از دغدغههای محیطهای شلوغ شهری و حتی آلودگیهای هوایی و ترافیکی نام برد.
به این ترتیب حتی برای کسانی که به لحاظ شخصی خرید را در ردیف کارهای خانه و وظایف سخت و طاقت فرسا میشمارند، خرید به یک سرگرمی خانوادگی و آرامشبخش تبدیل میشود.
همه اینها باعث شدهاست که در فرهنگ شهرنشینی امروز تقریبا تصور زندگی بدون حضور فروشگاههای زنجیرهای به امری محال تبدیل شود. فکری که یکی دو دهه گذشته اثری از آن نبود. درست مثل موبایل و سایر ابزارهای مدرن که اگرچه عمر بسیار کوتاهی دارند اما این روزها چنان در تاروپود زندگی مردم عجین شدهاند که تصور زندگی بدون آنها تقریبا غیرممکن است.
-
امکانات رفاهی
وجود امکانات حفاظت فیزیکی مانند دوربینهای مدار بسته، سیستم تهویه هوای مدرن و درجه حرارت مناسب در تمام محیطهای عمومی، نورپردازیهای مدرن و مناسب، پارکینگهای مدرن و راحت راهنمایانی که در اطراف تمام قفسهها منتظر هستند تا راهنمای مشتریان باشند، داشتن اختیار عمل برای تهیه از میان صدها نمونه مشابه و از همه مهم در اختیارداشتن زمان کافی برای گردش در میان قفسهها و انتخاب کالا و نبود هیچگونه تبعیض و تمایزی برای افراد مختلف اعم از خرید میلیونی یا یک خرید کوچک و… همه و همه بخشی از خصوصیات فروشگاههای زنجیرهای مدرن امروزی هستند که در کنار زرق و برق و شکوه این فروشگاهها جذابیتهای آن ها را مقاومتناپذیر مینماید.
تقسیم فضاهای بزرگ فروشگاههای زنجیرهای به دپارتمانهای مختلف و در نظر گرفتن راهروهای اختصاصی به هر یک از دپاتمانها باعث شدهاست که خریداران در موقع خرید اگر تمایل داشتهباشند هر چه سریعتر از فروشگاهها خارج شوند، با کمترین زمان اختصاص یافته این کار را انجام دهند. به این ترتیب در وقت مشتریان صرفهجویی بسیاری صورت میگیرد. در واقع طراحی این فروشگاهها به گونه ای است که هم برای کسانی که خواستار خریدی فوری هستند، و هم برای کسانی که دوست دارند ساعتهای طولانی را در محیط فروشگاه سپری کنند، بسیار مناسب هستند. این تجمیع اضداد را تقریبا در هیچ محیط فروشگاهی و عمومی دیگری نمیتوان سراغ گرفت.
-
تخصصگرایی
تخصصگرایی در واقع هسته مرکزی قدرت فروشگاههای زنجیرهای است. این امر به آنها اجازه داده مواهب و خصوصیاتی داشته باشند که در بالا به آن ها اشاره شد.
در واقع در روش سنتی مغازه داری، مالک و صاحب مغازه که عمدتا یک نفر است می بایستی کلیه امور مربوط به کسب وکار خود را از خرید در کارخانه تا حساب و کتاب گردش مالی را خود به تنهایی انجام دهد.
اما در فروشگاههای زنجیرهای با به کار گماردن نیروهای متخصص در هر یک از حوزهها و بخشهای مختلف این امکان ایجاد شده است تا نگرش تخصصی به اموری که مهارت وتجربه بالایی نیاز دارد، صورت بگیرد.
به هرحال مواردی مانند خرید، حمل و نقل، انبارداری، قفسه بندی، فروش، امور مالی، بازاریابی، خدمات و کنترلهای بعد از فروش و ایجاد شبکه مشتریان وفادار، اموری کاملا تخصصی هستند که یک فرد امکان تسلط بر آنها را ندارد. چون در فروشگاههای زنجیرهای موارد فوق در مجراهای تخصصی خود جریان دارند، مجموعهای کنشهای تخصصی منجر به ایجاد ارزش افزوده از محل کاهش هزینهها میشود که در نهایت به نفع مشتری و خریداری نهایی است.
استفاده از تکنولوژیهای جدید و سازمان دادن به بانکهای اطلاعاتی برای بهرهبردایهای مختلف باعث میشود مدیریت دقیق منابع و جریانسازی بهینه تامین و توزیع محصولات و ارتباط صحیحتر با تامینکنندگان به نحو احسن میسر باشد.
این مساله قدرت رقابتی فروشگاههای زنجیرهای مدرن را در مقایسه با کسب و کارها و بازار سنتی بسیار بالاتر میبرد.
با توجه به جمیع جهات می توان انتظار داشت که روند توسعه فروشگاههای زنجیرهای در آینده همچنان پیش برود.
شاید همانطور که در برنامه ششم توسعه پیشبینی شدهاست در سال 1400 تعداد فروشگاههای زنجیرهای به دو برابر افزایش یابد.
اگر فروشگاههای زنجیرهای سپه را که حدود 70 سال پیش در ایران فعالیت خود را آغاز کردند نقطه شروع این کسب وکار بدانیم، سال 1400 قطعا زمانی برای نزدیک شدن به استانداردهای جهانی خواهد بود.
در حقیقت اگر گردش مالی خردهفروشی در ایران طبق آمار رسمی بین 120 تا ١٣٠هزارمیلیارد تومان در نظر گرفته شود، در حال حاضر سهم فروشگاههای زنجیرهای مدرن از این بازار با هزاران شعبه 5 هزار میلیارد تومان است که ظرفیت بسیاری بالایی برای افزایش دارد.
امروزه در سراسر جهان فروشگاههای غول پیکر مانند والمارت بخش اصلی بازار خردهفروشی دنیا را در اختیار دارند.
مزایای خرید از فروشگاههای زنجیرهای برای مشتریان
در نهایت اگر از زاویه دید مشتری، مزایای خرید از فروشگاههای زنجیرهای را فهرست نماییم، مواردی از این دست به چشم می آید:
- امکان تخفیفهای گسترده به دلیل حذف واسطهها و بهرهوری ساختار سازمانی. تخفیفهایی که گاهی به 50 درصد هم میرسند.
- فروشگاههای زنجیرهای باعث میشوند که ترافیک کمتر شود؛ زیرا به جای رفتن به چند مغازه فقط به یک فروشگاه میروید.
- حذف ترافیک و کاهش شلوغیهای شهر
- تنوع گسترده کالا و امکان انتخاب گسترده
- قیمت پایین محصولات
- همسان سازی قیمتها و نظارت شدید بر این فروشگاهها
- تجمع برندهای مطرح در یک مجموعه
- جوایز و هدایایی که معمولا برای مشتریان در نظر گرفته میشود
