هر آنچه درباره فروشگاه زنجیره‌ای باید بدانید

فروشگاه‌های زنجیره‌ای تخصصی (تک منظوره): فروشگاه‌های زنجیره‌ای تخصصی، فروشگاه‌هایی هستند که تنها یک گروه کالایی خاص را عرضه می‌نمایند.

فعالیت زنجیره‌های فروشگاه تحت عنوان یک برند یا نام تجاری مشترک جهت تضمین کیفیت واحد، بین شعب مختلف

فروش کالاهای یکسان در واحدهای مختلف

مدیریت متمرکز شعب جهت بهبود هماهنگی و یکپارچگی در فرآیندها، سیاست‌ها و راهبردها

خرید عمده از تامین کننده و امکان بهره‌مندی از تخفیفات ویژه خرید عمده و در نتیجه ارائه تخفیفات به مشتریان

دارای شبکه گسترده‌‎ای از شعب در مناطق مختلف شهر یا کشور و امکان دسترسی آسان‌تر به محصولات و خدمات

تبلیغات و بازاریابی متمرکز، در نتیجه تقویت نام تجاری و جذب مشتریان بیشتر

امکان تقاضای وام و تسهیلات از بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری به دلیل حجم فروش و تراکنش‌های بالا

حجم فروش بالا و خرید برنامه‌ریزی نشده مشتریان به دلیل قرارگیری کالاها متعدد در کنار یکدیگر

تداوم حیاط اقتصادی وابسته به توسعه شعب

نیازمند به سطح بالای نیرو متخصص

مدل فروشگاه‌های زنجیره‌ای فرنچایز (Franchise): فرنچایز یا فرانشیز رایج‌ترین مدل‌ کسب و کاری در صنعت خرده فروشی است. در این مدل، شرکت مادر (فرنچایزر) برای افراد یا شرکت‌های دیگر (فرنچایزی‌ها) این امکان را فراهم می‌کند تا از نام تجاری، فرمول‌ها، محصولات و سیستم‌های کاری آن استفاده کنند. در مقابل امتیازگیرنده‌ها معمولاً مبلغی به صورت حق‌الامتياز (رویالتی) یا مبلغ اولیه پرداخت می‌کنند. در این مدل، فرنچایزگیرنده از نام تجاری برند شناخته شده و اعتبار آن بهره‌مند می‌شوند و همین امر بستری فراهم می‌کند تا از همان ابتدای کار مشتریان بیشتری به آن اعتماد کرده و فروش خوبی داشته‌باشد.

معمولا فرنچایزرها، روش‌ها و فرمول‌های منحصر به فردی دارند که شانس دستیابی به موفقیت را افزایش می‌دهد. این روش‌ها و فرمول‌ها در زمینه‌های مدیریت، بازاریابی، ارائه محصولات، عملیات فروشگاه و … است که به امتیازگیرنده به طور رایگان آموزش داده می‌شود. با توجه به نکاتی که گفته شد، شروع یک کسب و کار در چنین شرایطی و تحت عنوان یک برند شناخته شده، ریسک کم‌تری نسبت به یک کسب و کار مستقل دارد. البته از طرفی لازم به ذکر است که این مدل در کنار مزایایی که دارد، معایبی نیز دارد که باید به آن‌ها توجه کرد. فرنچایزگیرنده‌ها اکثرا باید هزینه اولیه بالایی را پرداخت کنند که برای بسیاری از افرادی که می‌خواهند کسب و کاری آغاز کنند، امکان‌پذیر نیست. از طرفی امتیازگیرنده‌ها باید از قوانین و دستورالعمل‌های فرنچایزر پیروی کنند که این خود محدودیت‌هایی را در تصمیم‌گیری‌ها ایجاد می‌کند و موفقیت و شکست امتیازگیرنده کاملا به موفقیت با شکست فرنچایزر وابسته است. البته مزایای آن به معایبش ارجحیت دارد و از همین رو، محبوب‌ترین مدل برای گسترش کسب و کار به حساب می‌آید. مک‌دونالد، کی‌اف‌سی، پیتزا هات، استارباکس، دیلی‌مارکت و هایپر فامیلی، از جمله برندهایی هستند که با مدل فرنچایز فعالیت می‌کنند

در مطلبی به طور کامل به هرآنچه در مورد فرانچایز باید بدانید پرداخته‌ایم که خواندن آن را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

مدل فروشگاه زنجیره‌ای جزیره‌ای (Island Store Model): فروشگاه‌هایی که با مدل جزیره‌ای مدیریت می‌شوند، به صورت مجزا، مانند جزیره‌هایی مستقل، عمل می‌کنند؛ اما به یک شبکه مادر وابسته هستند. مدل جزیره‌ای برای فروشگاه‌هایی مناسب است که نیاز دارند با شرایط محلی تطبیق پیدا کنند و انعطاف‌پذیری داشته‌باشند. در این مدل مدیر هر فروشگاه اختیارات زیادی در تصمیم‌گیری‌های محلی دارد که باعث می‌شود تصمیم‌گیری‌ها سریع‌تر و موثر‌تر انجام ‌شود. از این رو با توجه به تغییرات بازار و نیازهای محلی، تطبیق با شرایط موجود به موقع انجام می‌گیرد. در نتیجه مدیریت منابع بهتر انجام شده و نیازهای مشتریان بهتر پاسخ داده‌شود. این مدل رقابت خوبی را در بین شعب ایجاد می‌کند و افزایش فروش کلی برند را در پی دارد.

لازم است در کنار مزایای خوب این مدل، معایب آن را نیز بشناسیم تا در رابطه با مدل مدیریت برند خود بهتر تصمیم بگیریم. استقلال فروشگاه‌ها خود منجر به عدم یکپارچگی در کل شبکه فروشگاهی می‌شود. هزینه‌های مدیریتی این مدل زیاد است، چرا که هر شعبه نیاز به یک مدیریت مستقل دارد. استقلال فروشگاه‌ها و مدیریت‌های جداگانه شعب، موجب می‌شود که کیفیت خدمات ارائه شده هر فروشگاه متفاوت از دیگری باشد. در نهایت انتخاب مدل فروشگاه زنجیره‌ای به اهداف تجاری برند و نیاز بازار آن بستگی دارد. از جمله برندهایی که از این مدل برای مدیریت فروشگاه خود استفاده می‌کنند، می‌توان به نان سحر، یاران دریان، زارا، اچ اند ام و … اشاره کرد.

مدل فروشگاه زنجیره‌ای غیر جزیره‌ای (Non-Island Store Model): در مدل غیرجزیره‌ای، فروشگاه‌ها، تحت یک سیستم مدیریتی مرکزی به صورت یکپارچه اداره می‌شوند و از سیاست‌ها، استاندارد و رویه‌های یکسانی پیروی می‌کنند. از همین رو، تمامی شعب تصویر و تجربه یکسانی را ارائه می‌دهند. لازم به ذکر است در این مدل فروشگاه‌ها کم‌تر به نیازهای محلی و تغییرات بازار منطقه‌ای واکنش نشان داده می‌شود. در این مدل فروشگاه‌های غیر جزیره‌ای، تمامی مشتریان با خرید از هر یک از شعب فروشگاه، می‌توانند شاهد کیفیت و خدمات یکسانی باشند. در این فروشگاه‌ها مدیریت مرکزی امکان کنترل و نظارت کامل بر عملکرد همه شعبه‌ها را دارد و به دلیل سیستم‌های کاری متمرکز، هزینه‌ها کم‌تر و کارایی بالا است. به طور مثال، برای خرید و تامین مایحتاج، به صورت متمرکز، موجب کاهش هزینه‌ها می‌گردد.

این مدل در کنار حسن‌هایی که دارد، دارای معایبی نیز است. فرایند متمرکز مدیریت این مدل، موجب افزایش بروکراسی و کاهش سرعت تصمیم‌گیری می‌شود. همین امر موجب کاهش توانایی فروشگاه برای تطبیق با نیازها و ترجیحات محلی مشتریان می‌شود و نسبت به تغییرات بازار واکنش به موقع نخواهند داشت. مدیران محلی نیز ممکن است به دلیل اختیارات کمی که دارند، بی‌انگیزه عمل کرده و مشکلاتی ایجاد کنند. با توجه به توضیحاتی که داده شد، مشخص است این مدل در صنایعی که نیاز به یکنواختی و هماهنگی بالا است، کاربرد دارد. از جمله فروشگاه‌هایی که طبق مدل غیرجزیره‌ای مدیریت می‌شوند، می‌توان به والمارت، تارگت، کارفور، استارباکس، مک‌دونالد، چرم مشهد، جانبو، چرم منط و … اشاره کرد.

مدل فروشگاه زنجیره‌ای دیسکانت یا تخفیفی (Discount Store Model): فروشگاه‎‌های زنجیره‌ای دیسکانت، یکی از مدل‌های موثر و مهم در صنعت خرده فروشی به حساب می‌آید که تمرکز اصلی آن روی ارائه محصولات با پایین‌ترین قیمت ممکن است. در این مدل از فروشگاه‌ها، با کاهش هزینه‌های عملیاتی و بهره‌برداری از اقتصاد مقیاسی، تلاش می‌کنند کالاها را با قیمت‌های رقابتی به فروش برسانند. به طور مثال یکی از استراتژی‌های این فروشگاه‌ها برای کاهش هزینه‌ها و اعمال تخفیفات بیشتر این است که محصولات خود را به صورت عمده خریداری کنند. خرید عمده محصولات، مشکلی برای فروشگاه ایجاد نمی‌کند؛ چرا که استراتژی قیمت‌گذاری پایین موجب حجم فروش بالا در فروشگاه شده و سودآوری را نیز افزایش می‌دهد. با این وجود بدیهی است که در این مدل به جای تمرکز بر حاشیه سود بالا، تمرکز بر روی حجم فروش بالا و گردش سریع موجودی است و به سودآوری در بلند مدت کمک می‌کند. با کاهش هزینه‌‎ها، حاشیه سود فروشگاه نیز بالا می‌رود. عمدتا فروشگاه‌های دیسکانت طیف وسیعی از محصولات از جمله مواد غذایی، لوازم خانگی، پوشاک و محصولات الکترونیکی را ارائه می‌دهد.

این مدل برای کالاهای روزمره بسیار مناسب است و مشتریانی را که به دنبال خریدهای مقرون به صرفه هستند، به خود جذب می‌کند. در مدل دیسکانت، فشار بر حاشیه سود فروشگاه، یکی از چالش‌های اساسی است؛ چرا که کاهش قیمت‌ها، حاشیه سود فروشگاه را در معرض خطر قرار می‌دهد و این مدل فروشگاه‌ها را مستلزم مدیریت دقیق در هزینه‌ها می‌کند. این دسته از فروشگاه‌ها با رقابت شدید سایر فروشگاه‌های دیسکانت و فروشگاه‌های آنلاین مواجه هستند که این امر نیازمند استراتژی‌های بازاریابی موثر و دقیق است. در برخی از این فروشگاه‌ها گاها کاهش هزینه‌ها موجب کاهش کیفیت نیز می‌شود و به تصویر برند ضربه می‌زند. به همین جهت باید مدیریت دقیقی انجام شود تا کاهش هزینه‌ها به ساختار فروشگاه و کیفیت محصولات ضربه‌ای وارد نکند. از جمله فروشگاه‌هایی که طبق مدل دیسکانت مدیریت می‌شوند، می‌توان به والمارت، تارگت، آلدی، هایپر فامیلی، جانبو و … اشاره کرد. این مدل ضمن این که مزایای قابل توجهی دارد و جایگاه ویژه‌ای در زندگی مردم پیدا کرده‌است، نیازمند استراتژی‌های مدیریتی دقیق و کارآمد است تا بتواند در بازار رقابتی امروز موفق عمل کند.

تأمین کالا در فروشگاه های زنجیره‌ای و همین‌طور مدیریت و نظارت بر آنها متمرکز است.

قیمت‌ها ثابت بوده و خریداران نیازی به چانه‌زنی ندارند.

فروش غیرمتمرکز است و هر واحدی به خودیِ خود یک خرده‌فروش کامل محسوب می‌شود.

روی گردش مالی زیاد و سریع تأکید دارند.

این سیستم در زمینه‌ی گسترش شعبه‌هایش انعطاف‌پذیر است.

اقلامی که شعبه‌های یک فروشگاه زنجیره‌ای می‌فروشند، همگی یک شکل هستند.

اقلامی که فروشگاه‌های زنجیره‌ای می‌فروشند، معمولا آنهایی هستند که مشتریان بسیار نیاز دارند و ماهیت‌شان بادوام است، مثل کفش، لباس و غیره.

چنین فروشگاه‌هایی واسطه‌های بین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان نهایی را حذف می‌کنند.

از مزایای خرید عمده استفاده می‌کنند.

از ویژه‌کاری در محصول خاصی بهره‌مند هستند.

یک‌پارچگی قیمت‌ها و کیفیت محصولات در همه‌ی شعبه‌ها حفظ می‌شوند.

اگر یک شعبه کالایی کم بیاورد، می‌تواند آن را سریعا از شعبه‌ی دیگری در همان منطقه یا منطقه‌ی مجاور تأمین کند.

معمولا هزینه‌های عملیاتی اندکی دارند.

از آنجا که نظارت متمرکزی وجود دارد، تبلیغات مشترکی برای همه‌ی شعبه‌ها دارند.

در این سیستم، انعطاف‌پذیری در عمل وجود دارد.

از آنجا که شعبه‌ها کالاهایشان را بنابه نیاز از دفتر مرکزی تهیه می‌کنند، ترسی از انبار بیش‌ از حد کالا وجود ندارد

اگر یک شعبه به‌خاطر ضرر سنگین یا کاهش فروش بسته شود، روی سودآوری کلی چنین سازمانی اثر نمی‌گذارد، چراکه ضرر یک شعبه، روی سود به‌دست آمده از سایر شعبه‌ها تقسیم می‌شود.